Giới trẻ Việt Nam e ngại kết hôn và sinh con vì áp lực kinh tế và nhà ở

(2025-10-23 14:35:27)

Theo các chuyên gia xã hội học, nhiều người trẻ Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với “ba gánh nặng” — giá nhà cao, chi phí y tế và giáo dục đắt đỏ — khiến họ trì hoãn kết hôn hoặc ngại sinh con.

Chiều 23/9, tại Hội thảo “Mức sinh ở Việt Nam: Thực trạng và giải pháp chính sách” do Viện Xã hội học và Tâm lý học (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) tổ chức, các chuyên gia cho biết tỷ suất sinh ở nước ta đang có xu hướng giảm rõ rệt tại các đô thị lớn.

TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy, giảng viên Đại học Văn hóa Hà Nội, cho biết năm 2024, tỷ suất sinh trung bình cả nước đạt 1,91 con/phụ nữ – vẫn ở mức thay thế, nhưng TP.HCM chỉ đạt 1,39 và vùng Đông Nam Bộ là 1,56. Cả hai khu vực này đều dưới ngưỡng duy trì dân số, tạo ra thách thức nghiêm trọng trong dài hạn.

Song song đó, lối sống độc thân đang gia tăng mạnh. Nếu như năm 1999 chỉ 11% hộ gia đình chỉ có một người thì đến 2019 con số này đã tăng lên 14,3%. Theo bà Thủy, điều này phản ánh xu hướng mới của lớp trẻ – họ muốn tự do, phát triển bản thân thay vì sớm lập gia đình.

Bà phân tích, áp lực tài chính là nguyên nhân lớn nhất khiến giới trẻ e ngại sinh con. “Giá bất động sản tăng chóng mặt, học phí và chi phí y tế cao khiến nhiều người trẻ không đủ khả năng duy trì cuộc sống gia đình,” bà nói. “Khi chưa có chỗ ở ổn định, họ ngại kết hôn vì sợ gánh nặng tài chính kéo dài.”

Một khảo sát của Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM từng ước tính chi phí nuôi một đứa trẻ đến 18 tuổi có thể lên tới hàng tỷ đồng, bao gồm học phí, y tế và sinh hoạt. Trong khi đó, thị trường việc làm bấp bênh khiến nhiều đôi vợ chồng trẻ chỉ dám sinh một con – hoặc chưa dám sinh.

Không chỉ vậy, tư duy sống của thế hệ trẻ cũng thay đổi. Họ ưu tiên học tập, phát triển sự nghiệp và tận hưởng cuộc sống trước khi lập gia đình. Theo Tổng cục Thống kê, tuổi kết hôn trung bình của phụ nữ Việt Nam đã tăng từ 22,8 tuổi năm 2000 lên 25,2 tuổi năm 2024. Gần 70% phụ nữ trẻ ở TP.HCM và Hà Nội cho rằng sự nghiệp vững chắc là điều kiện cần trước khi sinh con.

Áp lực “vai trò kép” cũng khiến phụ nữ thêm phần do dự — vừa làm việc, vừa chăm sóc gia đình, họ khó tìm được điểm cân bằng giữa công việc và đời sống riêng.

Về chính sách, bà Thủy cho rằng Việt Nam cần một mạng lưới an sinh xã hội mạnh hơn. Các gói hỗ trợ tài chính cho người có con hiện còn mơ hồ, chưa tạo được niềm tin. Bà đề xuất Nhà nước mở rộng chương trình vay ưu đãi mua nhà cho người trẻ, giảm lãi suất và kéo dài thời hạn vay. Đồng thời, nên học hỏi mô hình của các nước Bắc Âu, nơi cả cha và mẹ đều có thể nghỉ phép hưởng lương khi sinh con – giúp chia sẻ gánh nặng chăm sóc trẻ.

GS. Đặng Nguyên Anh, nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, cho rằng mức sinh ở đô thị thấp là hệ quả tất yếu của chi phí sinh hoạt cao, nhà ở chật hẹp, thiếu không gian nuôi dạy trẻ và áp lực nghề nghiệp. “Nhiều cặp vợ chồng trẻ mệt mỏi, căng thẳng, chọn trì hoãn sinh con hoặc chỉ sinh một để đảm bảo chất lượng sống,” ông nói.

Theo ThS. Nguyễn Thanh Tùng (Cục Dân số - Bộ Y tế), dân số Việt Nam năm 2024 đạt 101 triệu người, tăng bình quân một triệu mỗi năm. Tuy nhiên, tốc độ tăng dân số đã chậm lại, chỉ 0,99% trong giai đoạn 2019–2024. Số phụ nữ trong độ tuổi sinh nở cũng bắt đầu giảm từ sau năm 2022. Ông lo ngại điều này có thể ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển của Việt Nam vào năm 2045 nếu không sớm có biện pháp khuyến sinh hiệu quả.

Để khuyến khích người trẻ kết hôn và sinh con, các chuyên gia đồng thuận rằng cần tạo điều kiện tiếp cận nhà ở, y tế, giáo dục và việc làm ổn định. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào dịch vụ công như trường mầm non, bệnh viện, bảo hiểm y tế toàn dân sẽ giúp giảm đáng kể gánh nặng chi tiêu cho các gia đình.

Ông Tùng nhấn mạnh, ngoài các gói hỗ trợ tài chính, Việt Nam cần khung pháp lý đồng bộ để điều tiết dân số và phân bổ dân cư hợp lý, giảm tác động tiêu cực của đô thị hóa đến quyết định sinh con. “Nếu chúng ta khuyến khích kết hôn sớm hơn và tạo môi trường sống an toàn, mức sinh sẽ tăng tự nhiên,” ông nói.

GS. Đặng Nguyên Anh kết luận: “Chính sách khuyến sinh chỉ hiệu quả khi được kết hợp giữa hỗ trợ tài chính, phát triển hệ thống dịch vụ nuôi dạy trẻ, chăm sóc sức khỏe sinh sản và tạo niềm tin xã hội. Chỉ khi người trẻ cảm thấy an toàn và được hỗ trợ, họ mới sẵn sàng lập gia đình và sinh con.”

Các tin khác

Bất động sản quý III/2025: Siêu đô thị dẫn sóng, vùng ven bứt tốc – tín hiệu phục hồi rõ nét
(2025-10-22 14:01:46)
Quý III/2025 đánh dấu giai đoạn phục hồi vững chắc của thị trường bất động sản Việt Nam. Các siêu đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng ghi nhận sức bật mạnh, trong khi vùng...
Hà Nội trước áp lực nhà giá rẻ: Chung cư mini tiếp tục mọc trái phép
(2025-10-22 11:35:38)
Sau thời gian tạm lắng, chung cư mini tại Hà Nội lại rộ lên mạnh mẽ với hàng loạt công trình xây sai phép, vượt tầng. Dù chỉ được cấp phép nhà ở riêng lẻ 5 tầng, nhiều chủ đầu...
Hưng Yên khởi động dự án “Đường Di Sản” – Trục phát triển mới dọc sông Hồng
(2025-10-20 10:25:01)
Tỉnh Hưng Yên đang đẩy mạnh triển khai tuyến Đường Di Sản – dự án hạ tầng trọng điểm dài gần 56 km, kết nối các khu vực di sản và du lịch ven sông Hồng. Công trình có tổng vốn...
Xa lộ Hà Nội mở rộng lên 16 làn xe – “Cú hích” lớn cho bất động sản khu Đông TP.HCM
(2025-10-20 09:42:38)
Dự án mở rộng Xã lộ Hà Nội lên 16 làn xe đang tạo bước ngoặt cho khu Đông TP.HCM. Khi hoàn thành, tuyến đường huyết mạch này sẽ giúp kết nối nhanh hơn với trung tâm, giảm ùn tắc...
Vingroup triển khai hàng loạt dự án nhà ở xã hội Happy Home trên toàn quốc
(2025-10-20 09:17:47)
Tập đoàn Vingroup vừa công bố kế hoạch đồng loạt triển khai chuỗi dự án nhà ở xã hội (NƠXH) thương hiệu Happy Home tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Tổng quy mô dự kiến gần...
Căn hộ tầm trung – “Điểm sáng” giữa bối cảnh lãi suất cao
(2025-10-11 16:13:15)
Trong bức tranh chung của thị trường bất động sản năm 2025, khi lãi suất ngân hàng chưa giảm mạnh và tâm lý đầu tư thận trọng bao trùm, phân khúc căn hộ tầm trung lại nổi lên như...
Tầm nhìn bất động sản 2030: Xu hướng dài hạn và chiến lược đầu tư thông minh
(2025-09-26 15:49:00)
Trong hơn một thập kỷ qua, bất động sản Việt Nam luôn được đánh giá là một trong những thị trường sôi động nhất khu vực Đông Nam Á. Từ “cơn sốt” đất nền, bùng nổ căn hộ...
Nhà đầu tư BĐS: Từ lướt sóng sang nắm giữ dài hạn
(2025-09-25 10:48:53)
Trong bối cảnh thị trường bất động sản có nhiều thay đổi, các nhà đầu tư lâu năm đang dịch chuyển cách tiếp cận: từ chiến lược nhanh – “lướt sóng” sang hướng đầu tư trung...
Nhà đầu tư bất động sản công nghiệp sẽ làm gì sau năm 2020?
(2020-10-28 15:44:12)
Các nhà đầu tư bất động sản công nghiệp sẽ mở rộng sản xuất ra các khu vực mới nổi, đầu tư vào lĩnh vực kho vận và thu mua các dự án hiện hữu. Sự phát triển của bất động...
Giá nhà đất một số khu vực phía Tây Hà Nội dần tăng trở lại mức đỉnh cách đây 10 năm
(2020-12-07 15:31:13)
Lý do khiến thị trường nhà đất ở các dự án phía Tây Hà Nội tăng lên vì: thị trường đang vô cùng khan hiếm nguồn cung, trong khi đó khu Tây Hà Nội với những dự án được triển khai...